Schotland, terug naar de wildernis

De Schotse natuur

Als je Schotland zegt, denk je al snel aan dramatische zeegezichten, lochs, Munro’s en glens, of in het Nederlands meren, bergen en valleien.

Hier vind je natuur waar honderdduizenden herten rondzwerven en natuurlijk de iconische highlander in het wild te zien is.

De wildernis in volle glorie

Tijdens een rondreis door Schotland hoef je niet ver van het gebaande pad te gaan om de Schotse wildernis in zijn volle glorie te zien. Want dit is een van de laatste stukken ongerepte Europese natuur. Tenminste dat lijkt zo.

Schijnt bedriegt.

Wild Kamperen in Schotland

Weet je dat je in Schotland, i.t.t. tot Engeland en Wales wild mag kamperen? De tent mag overal op open plekken opgezet worden. Alleen voor het Loch Lomond & The Trossachs National Park heb je een vergunning nodig.

Zorg wel dat je alles achterlaat zoals je het gevonden hebt. Dus laat niet als dank voor het aangenaam verpozen, de schillen en de dozen.

Ecologisch evenwicht in de Schotse Hooglanden

In werkelijkheid is de ecologie van het landschap behoorlijk aangetast. Waar vroeger dit gebied grotendeels bebost was, zijn bomen nu schaars of vervangen door commerciële houtplantages. Zeker in de hooglanden, waar vroeger weelderig dennenbos was en grote roofdieren rondstruinden is nu een dor landschap achtergebleven. Van wat ooit ‘het grote woud van Caledon’ was, resteert nog slechts een fractie. Als gevolg hiervan is veel van de flora en fauna die hier ooit bloeiden verdwenen en is het landschap dramatisch veranderd.

De herten en reeën zijn met veel, te veel. Het grote aantal herten beschadigen het land, door overbegrazing en vertrappen van jonge aanwas.

Zonder natuurlijke roofdieren (sinds het uitsterven van de wolf), blijven de hertenpopulaties groeien. De kuddes zijn daarbij een aantrekkelijke melkkoe voor de landeigenaren, want de hertenjacht levert jaarlijks ruim 100 miljoen pond op (bron).

De slechtste keuze die we kunnen maken is niets doen

‘Rewilding Scotland’ is een beweging om natuurlijke ecologische processen in grote landschappen zoveel mogelijk te herstellen. In de volksmond wordt het gezien als het terugbrengen van grote carnivoren zoals wolven, maar ook bevers, wilde Konikpaarden of andere wilde grazers om landschappen terug te brengen in een eerdere staat.

Dit gaat niet altijd zonder slag of stoot, zoals we in Nederland ondervonden hebben. Zo maakt de terugkeer van de wolf niet iedereen blij, sommigen (recreanten, schaapherders) zien de wolf als een gevaar.

Een ander controversieel onderwerp is het beleid rond de grote grazers in de Oostvaardersplassen. Dit veroorzaakte afgelopen winters veel kritiek. Door de strenge winter verhongerden herten, konikpaarden en heckrunderen. Wat doe je dan? Afschieten, bijvoeren of de natuur zijn gang laten gaan? Een belangrijke discussie die nog lang niet uitgewoed is.

Natuurherstel

Herstel van de natuur is cruciaal belang om verschillende redenen. Het behoud van diversiteit van flora en fauna is er slechts één van. Misschien nog wel belangrijker vanuit de mens gezien dan, is de invloed van het verdwijnen van bossen op het klimaat.

Klimaatverandering in Schotland

Zwitserse wetenschappers beweren dat het wereldwijd aanplanten van 1000.000.000.000 (1 biljoen) bomen de beste en goedkoopste manier is om klimaatverandering tegen te gaan (bron).

Schotland is hier al mee bezig. Het land streeft naar een vermindering van de gasemissies met 80% tegen 2050 (Climate Change Plan, 2018) en geeft hierbij een belangrijke rol aan bosbouw.

De Schotse regering heeft een ambitieuze doelstelling om de boombedekking tegen 2032 te vergroten van ongeveer 19% tot 21% van het landoppervlak. Meer bossen zorgen voor meer CO2-opslagcapaciteit en meer biodiversiteit, betere waterkwaliteit en minder erosie.

Feral: rewilding the wild, sea and human life.

Dit boek zal de manier waarop je denkt over de natuurlijke wereld en jouw plaats daarin veranderen

Alladale wilderniss reserve

In Schotland zijn er buiten de overheid ook diverse particuliere initiatieven. Een daarvan is bij Alladale. Dit is een natuurreservaat van 100 vierkante kilometer ruige bergen, bossen, rivieren en meren van in het hart van de Schotse Hooglanden.

Het gebied ligt op 1,5 uur rijden ten noorden van Inverness.

Hier bracht ik afgelopen mei een week door tijdens een wildernis retraite. Een week waar ik de Schotse natuur op zijn best zag, maar waar me ook duidelijk werd dat het ooit nog veel mooier geweest moet zijn

‘Rewolfing’ Schotland

Paul Lister, sind 2003 de eigenaar van Alladale, heeft als missie zoveel mogelijk van de inheemse flora en fauna te herstellen. In de afgelopen 10 jaar zijn meer dan 800.000 grove den geplant en andere inheemse soorten opnieuw geïntroduceerd. Bovendien investeert Paul in opleidingen voor schoolkinderen en research.

Een andere controversieel voorstel is het herintroduceren van de wolf om zo de hertenpopulatie onder controle te krijgen. Zonder de wolf moet de mens de rol van roofdier vervullen en zoals we gezien hebben in Nederland valt dat slecht bij veel natuurliefhebbers. Het blijven lastige keuzes.

Volgens Paul zijn drastische en dringende maatregelen (urgent and drastic) nodig om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan. “We staan niet los van de natuur, maar maken er deel van uit.

We zijn een soort onder de vele, samengebonden in een ingewikkeld web van leven dat ons verbindt met de atmosfeer, het weer, de getijden en elk ander levend wezen op de planeet. Over de hele wereld gaat de natuur ernstig achteruit. We kunnen onze hoofden niet langer in het zand steken. Er is een groeiende wetenschappelijke overeenstemming dat de komende 30 jaar beslissend zullen zijn voor de natuur. In dit nauwe venster zullen we keuzes maken als samenleving, als soort.

De slechtste keuze die we kunnen maken is niets doen.”

Paul Lister’s initiatief alleen gaat het klimaat niet redden. Ook op grotere schaal, het Schotse plan om de komende jaren honderdduizenden bomen te planten is niet genoeg.

Maar het is een begin.