Het woord Japan roept allerlei associaties bij me op: honderdjarigen die stoïcijns de zoveelste aardbeving doorstaan, het witte gelaat van een geisha, sushi, theeceremonie, eeuwenoude tradities, aapjes in de sneeuw en natuurlijk kimono’s.
Kimono
De kimono is een iconisch kledingstuk dat duizenden jaren lang werd gedragen door het grootste deel van de Japanse bevolking. Het woord kimono betekent dan ook letterlijk een ding om te dragen (ki ‘dragen’ en mono ‘ding’). Het werd overal gebruikt: in huis, om op het veld te werken en bij feesten en partijen.
Tegenwoordig is het vooral een uitrusting voor ceremonies en belangrijke feestdagen. Een belangrijk evenement is de ‘kimono dag’ die jaarlijks gevierd wordt op 29 mei. Japanners over de hele wereld grijpen deze dag aan om hun geliefde kledingstuk uit de mottenballen te halen.
Kimono aandoen
Een kimono trek je niet zomaar aan, het dragen ervan gaat gepaard met allerlei rituelen, toebehoren en juiste manier van knopen leggen. Met de opkomst van de Westerse kledingstijl dreigt deze kennis samen met het tenue in de stoffige laden van de geschiedenis te verdwijnen. En jawel, ook dat opbergen gaat gepaard met een ‘correcte’ vouwwijze om te zorgen dat de kleding zo min mogelijk lijdt onder dit proces.
Omdat het zo ingewikkeld is om je op de juiste manier te kleden in een kimono wordt bij speciale gelegenheden tegenwoordig vaak de hulp van een specialiste ingeroepen om ervoor te zorgen dat de juiste accessoires, knopen en draagwijze in acht worden genomen.
Dus waar moet je op letten?
Kimono toebehoren
“Die ceintuur heet een ‘obi’. De obi wordt vastgemaakt met een knoop, een zogenaamde “musubi”. Het knopen en vastzetten van de musubi vraagt om een aantal extra accessoires, zoals een kussentje, koord en een sjaal
Het motief op dit kussentje varieert naar gelang het seizoen, bijvoorbeeld kersenbloesem in de lente, water in de zomer, esdoornblaadjes in de herfst en bamboe in de winter. Het bijbehorende schoeisel (soort slippers) heet zori. In dit type schoen draag je speciale, bij de dikke teen gespleten sokken (tabi).
Kimono op feestdagen
Gedurende een traditionele Japanse bruiloft verandert de bruid haar kimono meerdere keren gedurende het feest. Tijdens de huwelijksceremonie draagt ze een speciale witte bruidskimono (shiro-muku) met hoofdbedekking (Tsuno-kakushi), voor de receptie kleedt ze zich een kleurrijke kimono met lange mouwen (iro-uchi-cake).
Gehuwde vrouwelijke familieleden dragen een formele zwarte kimono, tome-sode, op de bruiloft. Ongehuwde vrouwen dragen een furi-sode. Dit is ook een formele kimono, maar met lange uitwaaierende mouwen.
Ieder jaar op de tweede maandag van januari, viert men het feest van de volwassenwording (seijin-shiki) in Japan, een evenement waarbij de jeugd die in het afgelopen jaar (voor 1 april) hun twintigste verjaardag vierde in het zonnetje gezet wordt. Het is een groot feest en het merendeel van de jonge Japanse meisjes dragen een furi-sode op deze dag.
Hoe draag je een kimono?
Een kimono wikkel je rond het lichaam, altijd met de linkerkant over de rechter- (behalve bij begrafenissen, wanneer het juist andersom is). Het kledingstuk wordt vastgemaakt met een obi, die aan de achterkant vastgezet wordt. De kleding bestaat uit verschillende delen, in de zomer twee lagen, in de winter drie. De hiyoku is de eerste laag, deze wordt onder de kimono gedragen en geeft zo de traditionele gelaagde stijl.
Het kiezen van het juiste type van kimono vereist kennis van de symboliek van het kledingstuk. De draagwijze en accessoires versturen subtiele sociale boodschappen: de leeftijd van de vrouw, haar burgerlijke staat en het soort gelegenheid waarvoor ze gekleed gaat; bijvoorbeeld bij een bruiloft wordt zwart gedragen.
Het wassen van een kimono
In het verleden werd een kimono werd vaak helemaal uit elkaar genomen voor het wassen en vervolgens opnieuw (met de hand) genaaid. Deze traditionele wasmethode heet arai hari. Dit is een dure en bewerkelijke methode, die een van de belangrijkste redenen is van de afnemende populariteit van de kimono. Moderne stoffen en reinigingsmethoden moeten deze trend stoppen.
Wat kost een kimono?
Een beetje kimono – liefst van zijden gemaakt – is waanzinnig duur, denk 10.000 euro en meer, de prijs zonder accessoires. Gelukkig groeit het ding door het ontbreken van elastiek en knopen mee in de breedte. Een kilootje extra is zo in ieder geval niet de oorzaak voor een faillissement van je garderobe. De kledingstukken gaan generaties lang mee, door de flexibele maat en de kwaliteit van het gebruikte materiaal. Ook als je toeristenbudget wat kleiner is, kun je een mooi aandenken uit Japan meenemen, de yukata. Deze wordt normaal gesproken gedragen in de zomer tijdens het vuurwerkfestival en in een Onsen (hete bronnen), na het nemen van een bad. Dit type kimono kan gedragen worden zonder lagen en met geta als schoeisel. Dit is een minder formele en goedkopere katoenen variant op de kimono.
Met dank aan Hitomi en Shihoko voor het poseren en het delen van hun kimonogeheimen.
Het Culinair Geheugen
Love for the good things in life –
Zilveren Zusters