Libanon
Beiroet, de hoofdstad van Libanon, was ooit het Parijs van het Midden-Oosten, het kloppend hart van het Arabische uitgaansleven totdat de stad het epicentrum werd van een vijftien jaar durende burgeroorlog.
Terwijl de beau monde na afloop van de strijd (1990) hun luxe leventje weer zo snel mogelijk oppakte, getuigen jaren later kapotgeschoten gebouwen nog van een – voor de buitenstaander onbegrijpelijk gevecht – waar Soennieten, Druzen, Maronieten, Sjiieten en Falangisten tegen elkaar streden.¹
Syrië
Het contrast met buurland Syrië was groot. In de jaren negentig van de vorige eeuw was dit een grotendeels egalitair land op socialistische leest geschoeid, waar niemand echt arm was en slechts een paar mensen echt rijk. Het was ook een land waar de verschillende veiligheidsdiensten elke inwoner in de gaten hielden. Het was er veilig, althans voor de gehoorzame burger, juist omdat het een politiestaat was.
Vijftien jaar geleden was de hoofdstad Damascus onze thuisbasis en het naburige Beiroet was de ideale plek voor een weekendje weg.
Naar Beiroet gingen we om uit te gaan en te winkelen – voor al die dingen die toen niet of alleen illegaal verkrijgbaar waren in Syrië: luiers, alcohol, varkensvlees en westerse kleding. Tegelijkertijd was dit een plek waar het leger alom vertegenwoordigd was. Op de toegangswegen naar de hoofdstad stonden om de paar kilometer zwaar bewapende soldaten te controleren. Zuid-Beiroet was de safe haven van de Hezbollah, voor ons een no-go area wegens veiligheidsoverwegingen. Het centrum van de stad was een constant in beweging zijnde, zich langzaam maar zeker uitdijende gemotoriseerde mierenhoop.²
Een stad waar spanning hand in hand ging met chaos en hedonisme.
Een overbodige vrouw
Het boek een ‘overbodige vrouw’ van de schrijver Rabih Alameddin speelt zich af in het Beiroet uit mijn herinneringen. Het is een roman waarin vrijwel niets gebeurt en tegelijkertijd heel veel.
“Aalia, 72, woont haar hele leven in Beiroet, is gescheiden van haar man, ‘de lusteloze muskiet met onmachtige slurf’, en ze hertrouwt niet. Liefde voor de literatuur bepaalt haar leven. Ze vertaalt één meesterwerk per jaar. Niemand krijgt de vertalingen ooit onder ogen.’Een overbodige vrouw’ bestrijkt één dag, waarin een aantal confrontaties Aalia’s leven op de grondvesten doen schudden. Tegelijkertijd is de roman een gecomprimeerde geschiedenis van een halve eeuw Beiroet, én ruim een halve eeuw wereldliteratuur”
De van oorsprong Libanese auteur Alameddine heeft een hartverscheurende roman geschreven die zich afspeelt te midden van de verschrikkingen van Beiroet. Een adembenemend portret van een teruggetrokken vrouw die lijdt aan een ‘late-life crisis‘. Aaliya is goddeloos, vaderloos, kinderloos en gescheiden. Ze is de spreekwoordelijke appendix van haar familie. Haar grote en enige liefde is de literatuur.
Dit boek komt in mijn top drie van dit jaar³. Behalve dat het bitter-zoete herinneringen bij me opwekt, is het een van de beste boeken die ik de afgelopen tijd gelezen heb. Bovendien is het ook nog eens humoristisch geschreven vanuit een vrouwelijk perspectief. Subtiel op zijn Engels. Pas nadat ik het boek uit had las ik in deze recensie dat de schrijver een man is. Mijn verbazing hierover was zo groot dat ik vervolgens de auteur gegoogled heb, omdat het mij onwaarschijnlijk leek dat een man zich zo kan invoelen in een vrouw.
I stand corrected.
Er zijn mannen die dat dus wel kunnen.
Noten
- Om een beter beeld te krijgen van de waanzin van de Libanese burgeroorlog lees het geweldige boek Insjallah van Oriana Fallaci. Het is helaas alleen nog tweedehands verkrijgbaar, maar het is een trip naar de lokale bibliotheek waard voor ieder met een bovengemiddelde interesse in de toenmalige en huidige conflicten in het Midden-Oosten.
- In Libanon verblijven op het moment meer dan één miljoen vluchtelingen uit Syrië (bron) op een bevolking van nog geen zes miljoen. Dit om het Europese vluchtelingenprobleem in perspectief te plaatsen.
- Mijn andere twee favorieten van het afgelopen jaar zijn La Superba van Ilja Leonard Pfeijffer en het ontroerende verhaal van Delphine de Vigan ‘Niets weerstaat de nacht‘.
- Ik heb het boek in het Engels gelezen, dat kan ik iedereen aanraden. Het lijkt me nauwelijks mogelijk, zelfs voor een heel goede vertaler, om alle subtiliteiten naar het Nederlands te vertalen.
Volg dit blog