Terres de l’Ebre, Picasso’s verloren paradijs

Pablo Picasso’s verloren paradijs ligt in Catalonië

Het landschap wordt gevormd door de Ebru, een 925 kilometer lange rivier die uitmond in de Middellandse zee. De rivierdelta is een beschermd natuurgebied en was ooit het toevluchtsoord van Pablo Picasso. Zijn vriend Manuel Pallarès, een medeleerling aan de School voor Schone Kunsten in Barcelona, hem had uitgenodigd om de zomer door te brengen in zijn ouderlijk huis in het heuveldorp Horta (nu Horta de Sant Joan).

De Ebru wordt tegenwoordig weinig bevaren doordat de hoogte van het water wisselvallig is. Ook de oude spoorlijn wordt niet meer gebruikt. Het vroegere spoor is nu een ‘Via Verde’, een groene weg, uitermate geschikt om te wandelen of te fietsen.

Plaatsjes in deze regio zien er nog grotendeels uit zoals ze er in de middeleeuwen uit gezien moeten hebben. Met het verschil dat er af en toe een gemotoriseerd paard langs komt.

Via Verde op de Terres de l’Ebre – groene fietsroute in Spanje

De wegen zijn grotendeels verlaten. Zelfs de bewoners moet je met een lantaarn zoeken. Want de jeugd is al lang gelden naar de stad verhuisd om werk te zoeken. Wat overblijft zijn gesloten deuren, pittoreske dorpjes en een grotendeels ongerepte natuur. Verlaten stranden, natuurparken, grillige bergen en moerassen geven het landschap kleur. De rode aarde, het groen van het water en het grijs van de rotsen worden afgewisseld met lentekleuren. Binnenkort zal het panorama bruin kleuren als de zomerzon het land verhit.

Nu in de lente begeleidt een zwoel parfum van bloeiende brem me het grootste deel van mijn fietstocht over de ‘Via Verde’, de ‘groene weg’ tussen Arnes-Lledó en Tortosa. Dit is een verlaten spoorlijn in de ‘Terres de L’Ebre’ regio in Catalonië, langs de rivier de Ebru.

Bezienswaardigheden langs de Via Verde

Langs de spoorweg zijn verschillende bezienswaardigheden. Hiervoor moet je wel van het rechte pad af. Dat geeft niet, want dwalingen worden beloond middels drank, lekker eten, middeleeuwse bezienswaardigheden, bijzondere natuur en verschillende soorten kunst.

In volgorde van de route:

Arnes

De Via Verde begint in Arnes, een middeleeuws stadje op een 508 meter hoge berg. Het stadhuis is een renaissance paleis uit de 16e eeuw. Het plaatsje ligt vijf kilometer verwijdert van de spoorlijn.

Horta de Sant Joan

Horta de Sant Joan is een schilderachtig middeleeuws dorpje dat grenst aan het spectaculaire Parc Natural dels Ports.

Het Port massief is een 35.000 hectare groot beschermd natuurgebied gevormd uit kalksteen, met een grote biodiversiteit. In het park zijn al alleen 1200 verschillende soorten planten en bomen te vinden. Vergelijk dit met bijvoorbeeld eens met het Verenigd Koninkrijk, waar in totaal slechts 800 variëteiten voorkomen.

Het Port massief

Het park kun je in te voet, te paard, met een mountainbike of in een 4WD. Er is slechts één voor auto’s berijdbare weg door het gebied. Het pad is de verbindingsweg tussen de regio’s Catalonië, Valencia en Aragon.

Hier kun je allerlei bergsporten beoefenen, zoals klimmen, canyoning, rafting, etc. Let wel, deze activiteiten zijn gereguleerd door de lokale autoriteiten, zie onderaan de pagina voor details.

Nu terug naar Horta de Sant Joan. In het dorp is een Ecomuseum met informatie over het park. Maar wellicht nog een belangrijker wapenfeit voor de plaats is, dat de jonge Pablo Picasso enige tijd hier woonde aan het einde van de 19e eeuw.

Aan het eind van de 19e eeuw logeerde hij acht maanden in het huis van de ouders van zijn vriend Manuel Pallares om te herstellen van roodvonk. Hij was met Manuel bevriend geraakt op de kunstacademie te Barcelona. Na zijn genezing ging hij niet meer terug naar school. In Horta de Sant Joan had hij naar eigen zeggen “alles geleerd wat er te leren valt”.  Hij vertrok naar Parijs om daar te gaan wonen.

In 1909 keerde hij terug naar Horta de Sant Joan voor een periode van drie maanden, met zijn toenmalige vriendin Fernanda, om een artistieke crisis de kop in te drukken, dit leidde in het voor Picasso kenmerkende kubisme.

Horta de Sant Joan heeft nu een bezoekerscentrum gewijd aan de schilder, het centrum is gehuisvest in een voormalig ziekenhuis. Het dorp ligt twee kilometer verwijdert van de Via Verde.

Prat de Comte

Prat de Comte ligt vier kilometer verwijderd van het treinstation. Het plaatsje ligt aan de oevers van de Canaletes rivier, een zijtak van de Ebru. In de poelen van de rivier kun je baden.

In Prat de Comte wordt een bijzonder lekker likeur gestookt, L’Esprit de Comte. Zeker proberen!

Rond Prat de Comte vind je graffiti langs de route, gemaakt in opdracht van het lokale bestuur van Terra Alta. Deze zijn onderdeel van het ‘Art al Ras’ project, een poging om dorpen en steden van de regio met elkaar te verbinden door kunst.Pinell de Brai

Het station van Pinell de Brai ligt zes kilometer van het plaatsje. In het dorp ligt een ‘wijnkathedraal’ gebouwd in 1919. Het modernistisch pand is ontworpen door Cèsar Martinell, een leerling van Gaudí. In het restaurant kun je bijzonder goed eten, onder genot van een glaasje wijn natuurlijk.

De Via Verde gaat hier over een mooie geboogde brug, de Riberola. Deze overspant de Canaletes rivier en markeert de grens tussen de regio’s Baix Ebre (laag) en Terra Alta (hoog).

Benifallet

Mijn eindstation voor vandaag is Benifallet. In het voormalig station is een restaurant en een hotel gehuisvest.  Op de website van Benifallet Station vind je informatie over overnachtingsmogelijkheden, fietsverhuur, restaurant, etc.

Het gebouw is zes kilometer van de stad verwijderd. Bezienswaardigheden (die ik niet gezien heb) zijn: hermitage La Mare de Déu uit de 13e eeuw met een neogotisch klooster en de Meravelles Grotten.

Omdat het laatste stuk van de Via Verde minder interessant schijnt te zijn, geven we hier volgens afspraak, de fietsen terug aan de verhuurder. Vanaf het Benifallet station gaan we verder in een kajak over de Ebru naar het eindpunt, de regionale hoofdstad Tortosa.

Tortosa, de hoofdstad van de Terres de l’Ebre

De stad Tortosa is niet groot met slechts 34.000 inwoners, maar het heeft wel een rijke geschiedenis.

Er zijn in de buurt overblijfselen van stadsmuren uit de zevende eeuw voor Christus gevonden. Het was eeuwenlang onder Romeins bewind, de Moren namen het van hen over totdat de plaats heroverd werd door de christenen tijdens de tweede kruistocht Daarom dat je allerlei historisch sporen vindt op verschillende plekken in de stad.

De vijf van de belangrijkste bezienswaardigheden die we zien voordat we huiswaarts keren, zijn:

Beeldentuin Santiago de Santiago’s

De botanische- en beeldentuin is een relatief recente aanwinst voor de stad. Deze werd in 1991 geopend door de prins van Asturië (de huidige koning Filip). In de tuin staan achtenveertig beelden van de kunstenaar Santiago de Santiago’s tussen inheemse planten zoals de buxus, de kappertjesplant en oleander. Een middeleeuwse muur loopt door de tuin.

Adres – Pujada Castell de la Suda, 1, Tortosa

Kasteel Suda

Op de oevers van de Ebru staat het Suda kasteel, gebouwd tijdens het Moors bewind van kalief Abd al Rahman III. Tegenwoordig is het een van de door de staat beheerde luxe Parador hotels. Vanaf hier heb je een fantastisch uitzicht over de stad en de rivier.

Adres – Calle de la Costa del Castillo, Tortosa

Stadsarchief

De door zijn eenvoud prachtige Sant Domènec kerk (foto bovenaan pagina) uit de 16e eeuw heeft een middenschip en twee zijkapellen. Prominent in het midden staat het oude stadsarchief in een antieke dossierkast. In de voormalige kerk zit nu het renaissance informatiecentrum. De kerk staat naast de Koninklijke School (hieronder).

De Koninklijke school

De Reials Collegis is een gebouw in renaissance stijl gebouwd op initiatief van Karel V en afgebouwd gedurende het bewind van Filip II. Het klooster werd gebouwd als een school om voormalige moslims tot ‘goede Christenen’ te vormen door onderwijs.

Adres – Carrer de Sant Domènec, 5-14,Tortosa

Het slachthuis en archeologisch museum

In het vroegere slachthuis van de stad huist tegenwoordig het historisch en archeologisch museum van de Terres de l’Ebre. Het is een modernistisch gebouw ontworpen door architect Pau Monguió, gebouwd tussen 1906 en 1908.

Adres – Rambla Felip Pedrell, 3, Tortosa

Praktische informatie Terres de l’Ebre

• Fietsen is niet de enige optie op de Via Verde, je kunt ook paarden huren of wandelen.
• Voor visueel gehandicapten is een traject van vijf kilometer aangepast vanaf Fontcalda naar het Bot station, met aangepaste aanwijzingen voor blinden en slechtzienden. Ook mensen in rolstoel kunnen deze route volgen, omdat het grotendeels vlak is.
• De Via Verde loopt van Alcañiz tot Tortosa en is 96 km: het stuk tuk Arnes/Lledó – Benifallet is 28 km en Arnes/Lledó – Tortosa = 49 km.
• Langs de route zijn verschillende restaurants, hotels en fietsverhuurzaken.
• Philippe Crelot is een Nederlandstalige gids (met een Franse vader) die al vele jaren in de regio woont. Hij spreekt vloeiend Frans, Castiliaans en Catalaans. Philippe is bereikbaar op +34/629.958.953 en per viajeshorta@gmail.com en via zijn website.
• Een nuttige website met algemene informatie is www.terra-alta.org over de regio.
• ElsPorts Natural Park, het Administration Centre ligt aan de Avenida Val de Zafán, Tel +34 977 504 012.
• Openingstijden bezienswaardigheden: de meeste bezienswaardigheden zijn gesloten op maan- en feestdagen, tijdens de siësta en op zondagmiddag.
• Tortosa kaart: met deze toeristenkaart heb je drie aaneengesloten dagen gratis toegang tot alle faciliteiten. De kaart kost zeven euro en is op verschillende plaatsen verkrijgbaar (zie link).
• Trein: De stad is bereikbaar per hogesnelheidstrein. Kaarten zijn o.a. te koop via de website via de website van Renfe (de Spaanse spoorwegen).
• Het dichtstbijzijnde vliegveld is dat van Barcelona (180 km).
• Overnachten kan zowel in budgetaccommodatie als in viersterrenhotels. Voor beschikbaarheid en prijzen kijk hier.

Erg jammer is dat op veel websites van de lokale overheden de meeste toeristische informatie alleen in het Catalaans gegeven wordt. Een gemiste kans wat mij betreft met Engels en Castiliaans (Spaans) zouden er veel meer (potentiële) bezoekers profijt kunnen hebben van de informatie.

 Met dank aan

Deze reis heb ik gemaakt op uitnodiging van het Terres de L’Ebre verkeersbureau.

____________________