Episch Epirus, Griekenland maar dan zonder het massatoerisme

bergachtig landschap Epirus

Epirus in Noord-Griekenland

Epirus, dat is Griekenland zonder het massatoerisme. Buitenlanders zie je hier nauwelijks, ondanks dat de Ottomanen, de oude Romeinen en Byzantijnen allen hun monumentale sporen achtergelaten hebben in dit ruige landschap. Trouwens Grieken kom je ook niet vaak tegen. Landinwaarts zijn meer geiten, schildpadden, bruine beren en wolven dan mensen. In de regionale hoofdstad Ioannina, slenter je over witte keien, terwijl de geur van jasmijn je achtervolgt.  Bougainville en sinaasappelbomen kleuren het stadsbeeld. Oleanders, olijf- en citroenbomen het landschap.

De kust van Epirus

Ga je naar de kust dan vind je een complex van lagunes, moerrassen, zandstranden, duinen, vissersdorpjes, pittoreske inhammen en archeologische vindplaatsen. In het helderblauwe water van de Ionische archipel zwemt gigantische dikkopschildpad. De eindeloze zandstranden van Epirus in de buurt van Preveza zijn de ideale plek  voor een gin & tonic bij zonsondergang.

Vanwege de geografische ligging is het een van de belangrijkste routes voor Europese trekvogels, zoals de zeldzame kroeskoppelikaan.

Amvrakikos golf Koronisia

De regio Epirus in Griekenland

Epirus beslaat 9.203 km². Ter vergelijking, Nederland heeft 41.543 km² grond. Het gebied is dus ongeveer zo groot als een kwart van Nederland maar heeft slechts zo’n driehonderdvijftigduizend inwoners. In het westen grenst Epirus aan de Ionische Zee, in het noorden aan Albanië. Oostelijk liggen de regio’s Thessalië en West-Macedonië ten zuiden ligt West-Griekenland. Het historische Epirus strekt tot ver in Albanië. Ook nu nog ligt een gedeelte van Epirus in Albanië.

Het Griekse Epirus is onderverdeeld in vier deelregios: Thesprotia (Θεσπρωτία), Ioannina (Ιωάννινα), Preveza (Πρέβεζα) en Arta (Άρτα).

Amvrakikos golf Preveza

Bereikbaarheid Epirus

Het goede nieuws is dat je niet zomaar in Epirus komt. Vandaar dat er nog relatief weinig toeristen zijn. Het slechte nieuws is dat je niet zomaar in Epirus komt. Bovendien is de lokale toeristenindustrie nog redelijk onontwikkeld. Maar ook dat is de charme van de regio.

• Het regionale vliegveld ligt in Ioannina, voor internationale vluchten moet je eerst naar Athene.
• De korte afstand van de Epirische badplaatsen tot de haven van Igoumenitsa maakt het gemakkelijk bereikbaar voor bezoekers met de veerboot uit Italië en het eiland Corfu. In Igoumenitsa komen veerboten uit Italië aan: Bari, Ancona, Venetië en Brindisi. In Griekenland gaan de veerboten naar Corfu, Patra en Paxi.
• Vanuit Tirana, Albanië rij je met de auto binnen vier uur naar Ioannina. Vanuit Athene doe je er vierenhalf uur over met de auto.
• Met het openbaar vervoer ben je elf tot vijftien uur onderweg vanuit Athene.

Kalamas rivier

De geschiedenis van Epirus in een notendop

Epirus hoort nu bij Griekenland, maar dat is niet altijd zo geweest. Het gebied is in de laatste 4000 jaar verdeeld, samengevoegd, onderworpen en/of bevrijd (afhankelijk van wie je het vraagt) door de Ottomanen, Byzantijnen, Serviërs, Turken, Albaniërs, Bulgaren en Romeinen. Ik heb hieronder geprobeerd de regionale geschiedenis samen te vatten. En ja, dat is met grote stappen, snel thuis. Voor een meer gedetailleerde beschrijving zie Wikipedia.

De oudheid en de middeleeuwen

Pyrrhus, die van de Pyrrhusoverwing, werd machthebber van een onafhankelijk Epirus in 295 voor Christus. Hij liet het heiligdom en orakel van Dodona uitbreiden, het beroemdste orakel in Griekenland na Delphi. Bovendien bouwde hij en een nieuwe wijk bij Ambracia, het huidige Arta, dat hij tot zijn hoofdstad maakte.

De Romeinen namen de macht over in de 2e eeuw voor Christus. De regio werd zo onderdeel van de Romeinse provincie Macedonië. Aan het eind van de  4e eeuw na Christus viel het gebied onder het Byzantijnse regime. De Bulgaren waren rond de 9e en 10e eeuw even de baas. In het midden van de 14 eeuw bezetten afwisselend de Albanezen en de Serviërs de regio.

Aslan Pasha moskee

De Griekse verlichting

Tussen de 16e en de 19e eeuw, onder de Ottomanen, was de stad Ioannina het centrum van de Moderne Griekse Verlichting. In de 18e eeuw kwam Epirus onder de heerschappij van de Albanese moslim gouverneur Ali Pasja. Daarna waren het weer de Ottomanen die de baas speelden, totdat  Epirus in 1912-13 ‘bevrijd’ werd van de Ottomaanse heerschappij.

De machtsovername resulteerde in een gedwongen deportatie van zo’n twee miljoen mensen, waarvan ongeveer een half miljoen Turken en twee miljoen Grieken (bron). Historici hebben de uitwisseling beschreven als een gelegaliseerde vorm van etnische zuivering. De deportaties waren niet gebaseerd op taal of etniciteit, maar puur op religieuze identiteit. Aan de ene kant werden de Armeense en Turks sprekende orthodoxe christelijke volkeren van Turkije gedwongen te vertrekken, terwijl de Grieken de Griekssprekende moslimburgers deporteerden.

De moderne tijd

De twintigste eeuw zag twee wereldoorlogen, gevolgd door een burgeroorlog.  In 1967 was er een militaire staatsgreep. Pas in 1974 kwam er een democratische republiek in Griekenland en sinds 1981 is Griekenland onderdeel van de EU. Alhoewel dat lidmaatschap in 2012  even op het spel stond door de potentiële Grexit als gevolg van de schuldencrisis. Tegenwoordig heeft Epirus een goede relatie met zijn buren en de EU.

stadsmuren Ioannina

Een goed startpunt om je klassieken op te halen, de regio, de gastronomie en zijn geschiedenis te verkennen is de stad Ioannina.

Etnografisch museum Ioannina

Het Gemeentelijk Etnografisch Museum van Ioannina is een complex van bezienswaardigheden, zoals de Aslan Pasha moskee, het zilversmid museum, de citadel Its Kale en de stadsmuren.

Aslan Pasha madrasa

Aslan Pasha moskee

De Ashlan Pasha moskee bevindt zich binnen de kasteelmuren. Deze werd gebouwd in het begin van de 17e eeuw op de plaats waar waarschijnlijk tijdens het Byzantijnse tijdperk de kerk van St. Johannus stond. De moskee van Aslan Pasha was het epicentrum van een groot religieus – onderwijs complex. Het mausoleum, de madrasa en de keuken staan er nog.

Its Kale café

zilversmid museum Ioannina

Zilversmid museum Ioannina

Ook het Zilversmidmuseum bevindt zich binnen de kasteelmuren van Its Kale. De collectie focust op te technologie en de geschiedenis van het zilversmeden tijdens de pre-industriële periode in Epirus.

Dodoni theater

Dertig kilometer ten zuidwesten van Ioannina ligt Dodoni (of Dodona).

Het orakel van Dodona

Dodona is het oudste heiligdom van Griekenland. Het is meer dan 4000 jaar oud en was, na het Orakel van Delphi, het meest vooraanstaande sanctuarium in de oudheid. De belangrijkste bezienswaardigheid binnen het Dodoni complex is het hellenistische theater met ruim 17.000 zitplaatsen. Het theater werd gebouwd door koning Pyrrhus ter ere van Zeus. De plaats ligt aan de voeten van Tomaros, op 600 meter hoogte.

Gitana theater

Vijfenzeventig kilometer ten westen van Dodoni ligt de archeologische vindplaats Gitana.

Gitana

De resten van de stad Gitana ligt in de buurt van de kustplaats Igoumenitsa. Gitana werd gesticht in de 4e eeuw voor Christus. Ook de oude Grieken wisten het al. Locatie, locatie, locatie. Doordat de rivier Kalamas (of Thyamis, Θύαμις), aan drie kanten van de stad grensde bood deze bescherming en zorgde, omdat de rivier toen bevaarbaar was, voor een gemakkelijke toegang tot de zee.  De bergketen van Vrisella aan noordoosten voltooide de verdedigingslinie. De muren van Gitana omsloten een stad ontworpen volgens het Hippodamian plan (rasterplan). Het hoefijzervormige theater is gewijd aan Dionysos, de god van plezier, oftewel wijn, theater en muziek. Op de lagere zittingen, gemaakt van witte kalkstenen zijn namen van de toenmalige inwoners gegroefd. 

Pas op voor giftige slangen, die er volgens de plaatselijke archeoloog vooral op zoek zijn naar smakelijke toeristen. Doe zoals de lokalen en draag stevige dichte schoenen en een lange broek.

De archeologische vindplaats is gesloten op dinsdag.

Kassope theater

Zuidelijker liggen de resten van Kassope.

Kassope

De meest indrukwekkende archeologische vindplaats in Epirus is Kassope of Cassope (grieks: Κασσώπη). Deze stad werd gebouwd in de 4e eeuw voor Christus. De overblijfselen van Kassope liggen op een berg met uitzicht op de Ambracische Golf. De archeologische plek is een van de best overgebleven voorbeelden van een stad gebouwd op een rechtlijnig stratenraster (een beetje zoals New York). De ruines van een theater, met 6000 zitplaatsen, en de resten van de rijtjeshuizen zijn nog duidelijk zichtbaar in het landschap. Als je goed oplet, zie je wilde schildpadden rondlopen.

Dinsdag is de site gesloten.

Vanaf Kassope heb je uitzicht op een gigantisch monument ‘De dans van Zalongo. Het beeld van vrouwen verwijst naar de massale zelfmoord van 60 vrouwen uit Souli en hun kinderen die plaatsvond in de nasleep van de invasie van Ottomaanse troepen op 16 december 1803. De vrouwen wierpen zich van de klif met hun baby’s en kinderen om zo te ontkomen aan de Ottomaanse troepen die hen achtervolgden. Volgens de overlevering deden ze dit terwijl ze dansten en zongen.  Het monument op de rotsen van Zalongo kun je van 30 kilometer afstand zien of je kunt er naartoe klimmen via een trap van 90 meter.

theater Nikopolis

Nikopolis

Nicopolis (Grieks: Νικόπολις) of Actia Nicopolis was de hoofdstad van de Romeinse provincie Epirus Vetus. De stad werd in 29 voor Christus gesticht door Caesar Augustus ter herdenking van zijn overwinning in het jaar 31 voor Christus op Antonius en Cleopatra in de Slag bij Actium. Het werd al snel de belangrijkste stad van de bredere regio Epirus. Bezoek in ieder geval het theater and het monument van Augustus.

Op dinsdagen is het theater gesloten voor het publiek.

kerk Panagia Parigoritissa

interieur Panagia Parigoritissa

Eten, drinken, slapen en natuur in Epirus

Het goede nieuws is, na een turbulent verleden, het er tegenwoordig een stuk rustiger aan toe gaat in Epirus. Én dat eten, drinken en slapen in Epirus relatief goedkoop is én het eten bijzonder lekker is. Tenminste als je van verse vis, Griekse yoghurt, (of yoghurt zoals ze het in Griekenland noemen), honing, baklava, Feta, zongerijpte groentes en fruit houdt. Probeer de imam bayildi, aubergines zwemmend in olijfolie, knoflook en tomaat. Of de zalmforel. Maar laat de inktvis staan. Het is een bijzonder slim en gevoelig diertje. In Mediterrane landen geldt de octopus (‘pulpo’) als een  delicatesse. Omdat het vlees te taai is om zo te eten wordt het eetbaar gemaakt door het (levende) dier tientallen keren op een harde ondergrond te smijten (bron).  Dierenmishandeling dus.

Qua drank mag je de Griekse koffie overslaan, een drabbig bitter drankje. Gelukkig hebben de Grieken op de meeste plekken Italiaanse koffie geadopteerd. Probeer de frappucino. Dat is een cappuccino met ijsblokjes. Echt een heerlijke oppepper in de Griekse zon. Ouzo, ook zo’n toffe uitvinding. Je schijnt het bij vis te moeten eten, met veel water en ijs. Ouzo smaakt misleidend zoet. Het alcoholpercentage is tussen de 37.50 en 50 procent. Ideaal als je snel dronken wilt worden.

Hotels & Restaurants Ioannina

•  La Suite Boutique Hotel & Spa in Ionnina is fantastisch. Het Engelsprekende personeel bijzonder vriendelijk, de kamers schoon, groot en comfortabel. Het ontbijtbuffet heel goed en het hotel heeft een mooi zwembad. Om prijzen en beschikbaarheid te bekijken, klik hier.
• Art Hotel Mirtali in Dodoni is ook zo’n fijne plek met veel planten en enthousiaste uitbaters die zelf allerlei cakes, gekonfijte vruchten en jam maken. Je hebt uitzicht op de Dodonivallei. Reserveer Art Hotel Mirtali hier.
• Het eten bij Restaurant θamõn (Thamon) is een beleving. Het onlangs geopende eigentijdse restaurant serveert creatieve en moderne gerechten op basis van lokale producten. Het restaurant ligt in het gezellige centrum van Ioannina op Averof 63, Ioannina 45221.

De veerboot naar en binnen Griekenland

Je kunt naar Epirus met de ferry vanuit verschillende plekken in Griekenland en Italië. Klik hier om prijzen en routes te vergelijken.

Centrum Ioannina

Arta & Preveza hotels, restaurans, tips

• Ga eten bij de Crazy Shrimp of Trelli Garida in het Grieks (οι τρελές γαρίδες) gelegen in een van de smalle steegjes van Preveza in de buurt van de haven. Probeer de gefrituurde courgetteballen en de ansjovis in olijfolie en citroen. Het adres is:  7 Andrianoupoleos St., Preveza. Het restaurant oogt bedrieglijk eenvoudig, maar het eten is heel goed.
• Hotel Byzantino in Arta is vrij massaal. De kamers zijn ruim, schoon en comfortabel. Het hotel heeft twee grote zwembaden, waarvan een peuterbad. Het eten in het restaurant is verrassend goed. Om prijs en beschikbaarheid te controleren, klik hier.
• Paardrijden op het strand van Preveza was wat mij betreft het hoogtepunt van de trip. Deze was met veel liefde (voor de paarden en klanten) georganiseerd door Equestrian Park Preveza. De eigenaar is fysiotherapeut en werkt met mensen met een beperking.
• De Golf van Amvrakikos is een paradijs voor vogelaars en natuurliefhebbers. De zeldzame Dalmatische pelikaan nest hier, er zijn 20 lagunes, 290 soorten vogels, waterbuffels en traditionele vissers. Er is (nog geen) toerisme ontwikkeld in dit gebied, dus als je het park wilt verkennen, zul je een deal met de vissers moeten sluiten of je eigen kajak boot moeten meenemen.

Video by Nikolay Kanchev

Deze reis werd gemaakt op uitnodiging van i-Thea.