Het is bijna Kerstmis, de tijd van het jaar dat we gezellig met familie en vrienden rond de tafel verzamelen om te genieten van lekker eten. Dit is niet iets typisch voor Nederland dat gebeurt zo over de hele (van oorsprong christelijke) wereld.
Kerstmaaltijd
Omdat verschillende landen verschillende kersttradities vieren, heb ik even een rondje gemaakt langs mijn netwerk van vrienden in het buitenland, reisbloggers en expats, om te kijken hoe de kerstmaaltijd in hun (gast) land eruit ziet.
Tijdens dit kleine onderzoek naar internationale eetgewoonten ben ik ook te weten gekomen dat de meeste van mijn landgenotes niet warm lijken te lopen voor karper (o.a. in Polen, Oostenrijk en Tsjechië), noch fan zijn van de Portugese bacalhau. Deze types vis moet je blijkbaar mee opgegroeid zijn om ze te kunnen waarderen.
Een andere, voor mij, opmerkelijke bevinding is dat in sommige landen met een overvloed aan aan vers fruit (bijvoorbeeld mango’s),de bewoners de voorkeur geven aan een toetje van perziken in blik. Tja: ieder zijn meug.
Wat kook je met de kerst in het buitenland?
Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik niets kan bedenken wat een typisch Nederlands kerstgerecht is. Ook in ons kikkerlandje wordt goed gegeten. Toch lijken we niet echt een kersttraditie te hebben over de kerstmaaltijd.
Hieronder in alfabetische volgorde van het land de collectieve wijsheid van wereldvrouwen. De lijst is natuurlijk niet volledig, dus als je er iets toe te voegen hebt, laat dan een reactie hieronder achter en ik zet het erbij.
Burundi
Een vrouwelijke expat in Burundi vroeg op mijn verzoek aan haar collega’s wat een typische kerstmaaltijd in hun land is. Het antwoord was nogal ontnuchterend:
‘wat maar beschikbaar is, maar als het kan toch op zijn minst een stukje vlees’.
In een land waar een groot deel van de bevolking ruim onder de armoedegrens leeft, denk ik dat de meeste mensen al heel blij zullen zijn als ze überhaupt te eten hebben.
Dat stukje vlees is er lang niet voor iedereen.
Burundi picture Dave Proffer
Cuba
Caroline, reisgids in het Spaanse Andalusië deelt haar favoriete Cubaanse recept voor de feestdagen: de Pierna asada a la Cubana of geroosterd varkensbeen.
pork cuba
Pierna asada a la Cubana
Ingrediënten
Voorbereiding
Tips
Que aproveche y felices fiestas! Smakelijk eten en fijne feestdagen!
Caroline Maas caroline@andalusianguides.com
Curaçao
Joyce Reijnen, Mathilde Smeulders-Rademaker en Marjan Rijksen Kadijk noemen alle drie de Ayaca.
Dit recept komt oorspronkelijk uit Venezuela, hoewel het nu het traditionele kerstgerecht in Curaçao is. Ayaca is een pakketje van voorgekookt maïsmeel gevuld met kip, pruimen, olijven, kappertjes (optioneel ham) verpakt in bananenbladeren.
Bananenblad
Ecuador
Volgens Yvette Van Empel is het typische Equatoriaal kerstgerecht een in de oven gebraden kalkoen geserveerd met een plantaardige salade (maïs, erwten, wortelen met mayonaise en gekookte aardappelen en als toetje perziken in blik!
Daar vind ik (Stefania) dan weer wat van, in een land waar de mango’s uitbundig groeien in deze tijd van het jaar, terwijl in winkels hele stapels met blikken perzik staan. Ach ja, ´s lands wijs, ´s lands eer.
perziken
Finland
rijstepap
Nosje Heybroek-Nikkilä en Iris Mark merken op dat enkele Finse gerechten vergelijkbaar zijn met de Zweedse, dat is natuurlijk niet zo vreemd voor buurlanden met eenzelfde soort klimaat en geschiedenis.
Met Kerstmis, en gedurende de rest van het jaar eten de Finnen veel vis: vooral zalm, haring en stokvis.
De hoofdmaaltijd bestaat meestal uit ham met zelfgemaakte mosterd, aangevuld met verschillende ovenschotels (aardappel, koolraap of wortel) en als bijgerecht bietensalade met room.
Het toetje is vaak rijstepap met vruchtencompote.
Lekkers: glöggi met peperkoek en bladerdeeg sterren met pruimenjam.
Groot-Brittannië
Mijn vriendin Natasha uit Moldavië woont al jarenlang in Engeland en Schotland. Hieronder deelt ze haar Britse kerstervaring.
Een traditioneel kerstdiner in het Verenigd Koninkrijk ziet er ongeveer zo uit: gebraden gevulde kalkoen. Varkensvlees omwikkeld met spek of pancetta; geroosterde groenten, zoals aardappelen geroosterd in ganzenvet, pastinaak en wortelen met jus en Yorkshire pudding.
Voor het dessert: mince pies of een traditionele (en machtige) fruitcake waar alcohol in verwerkt zit.
foto source https://www.flickr.com/photos/dichohecho/
Italië
Chiarangela van Lieshout, tolk en docent Italiaans, geniet vooral van panettone tijdens de kerst.
In de regio Noord-Italiaanse Veneto regio wordt deze cake ook wel pan d’oro, of brood van goud genoemd. Deze luchtige cake heeft een hoge vorm en is het lekkerst met warme chocolademelk of sterke drank op een koude winterdag in Italië.
Picture by Nicola https://www.flickr.com/photos/15216811@N06/
Oekraïne
Heather Hudak, aka de Wanderlust Wayfarer deelt één van haar dierbaarste vakantieherinneringen.
“Als klein meisje hielp ik mijn grootmoeder met het bereiden van de traditionele kerstmaaltijd voor onze familie. We begonnen ´s ochtends vroeg in haar huis met het kneden van deeg en bereiden van het gebak. Mijn favoriete eten was khrustyky. Deze Oekraïense koekjes worden gemaakt van bloem, suiker en water.
Na het mengen, wordt het deeg dun uitgerold en in kleine, rechthoekige stroken gesneden en goudbruin gefrituurd. Na een paar minuten afkoelen gaat er poedersuiker overheen die de khrustyky de kenmerkende zoete smaak te geven. Mijn familie noemt deze lekkernijen liefkozend “nietsjes” omdat ze van vrijwel niets gemaakt worden en zijn zo licht dat ze op je tong smelten.
Oostenrijk
Zowel Chrissy Dreher-Verboven als Regine Rademaker noemen de karper, een populaire vis in Oostenrijk tijdens de kerst (en in vele andere Oost-Europese landen zoals je hieronder zult zien).
Regine voegt eraan toe dat in Tirol de Hauswurst mit Sauerkraut und Kartoffel of Schnitzel op tafel komt.
Schnitzel
Moldavië
Natasha uit Moldavië vertelt over de tradities van haar land, waar ik uit eigen ervaring van weet dat het eten heerlijk, overvloedig en vers bereid is. Voor de duidelijkheid: de lijst hieronder is geen keuzelijst maar een en/en maaltijd. “Dit is hoe we Kerstmis vieren in mijn dorp:
- racituri hartige heldere gelei van vlees (van varkensvlees of een haan);
- zelfgemaakte worsten en gerookte ham;
- sarmale – rijst, wortelen, uien en meestal gehakt, gekruid en verpakt in wijn- of koolbladeren (onze familie verkiest kool);
- Geroosterde eend, gans of kip of een combinatie hiervan, geserveerd met sauzen ofwel wit (bloem en room, met kruiden) of rood (wortelen, uien en tomaten en tomatenpuree) met zelfgemaakte gehaktballen;
- We hebben winter borsjt gemaakt met grote stukken varkensvlees of gans (meestal vrij vet) en kool. Dit borsjt is niet bepaald vloeibaar, we eten het meestal met een vork;
- Russische salade Moldovaanse stijl;
- Zelfgemaakte koftas;
- Kiftelute zelfgemaakte hamburgers die klein en ovaal zijn;
- Salades gemaakt van erwten, uien, zout en azijn;
- Seledka,een Russisch woord voor gepekelde vis, het komt in verschillende vormen, maar een populaire variëteit is een salade gemaakt van deze vis in lagen zoals lasagne met gekookte of gestoomde rode biet, wortelen, gekookte eieren, mayonaise. Deze schotel wordt in mijn dorp shuba genoemd, wat bontjas betekent in het Engels;
- Verschillende soorten kaas;
- Gekruide groenten zoals tomaten, komkommers, kool en ook geconserveerd fruit zoals watermeloenen en appels;
- Huisgemaakte Sambale, een wintersalade gemaakt van aubergines en tomaten of paprika’s;
- Voor de kinderen is er een appel- of andere vruchtensap, deze worden bereid in de zomer en opgeslagen in een kelder voor de winter;
- Zelfgemaakte koekjes en brood met walnoten, kaas of kersen (bereid in de zomer);
- Plakken van gebakken aubergines gevuld met knoflook, mayo en verse tomaten;
- Tenslotte is er thuis gestookte cognac en zelfgemaakte wijn.
Een typische Moldovaanse feestmaaltijd
Noorwegen
Maria Christina Van-Vliet uit Noorwegen noemt de pinnekjøtt of Ribbe.
Pinnekjøtt is een hoofdgerecht van lam- of schapenvlees, een feestelijke kerstschotel typerend voor West- en Noord-Noorwegen. Dit wordt meestal geserveerd met gepureerde koolraap en aardappelen, bier en akevitt.
37% van de Noren zegt dat ze pinnekjøtt eten met het kerstdiner.
Saillant detail: bron van discussie is het gebruik van het Noorse woord “Ribbe“; het oostelijk deel van Noorwegen gebruikt “Ribbe” voor het vlees van varkensribben, terwijl het westelijke deel van Noorwegen het woord “Ribbe” gebruikt voor schaapsribben (bron).
Pinnekjøtt foto Carl Christian Grøndahl
Polen
Joke Vel Slot, uit Krakau merkt op dat dat in Polen twaalf gerechten op tafel komen, met o.a. Barszcz (bietensoep met dumplings) en jawel, daar is ie weer: de karper.
Geen vlees!
bieten, foto Christina
Portugal
Helena D’Olival deelt haar ervaring met bacalhau:
“In Portugal hoort het absoluut niet om varkensvlees te eten met Kerst, want dat eten we elke dag al en is te armoedig om op de belangrijkste religieuze feestdag te serveren. Daarom volksvoedsel nr. 2 bacalhau, geweekte stokvis gekookt in water, samen met te lang gekookte aardappels en tot snot gekookte koolbladeren. Daarnaast iets wat ik heerlijk vind: octopussalade: net gaar gekookte Polvo met rauwe ui, peterselie en veel olijfolie.”
(Bacalhau Foto: Zé Carlos Barretta/Folhapress COMIDA)
Ik vermoed dat Helena geen groot fan is van deze Portugese vis.
Picture by Cris Puscas
Roemenië
Cris Puscas, blogger en social media specialiste bij Looknwalk.info vertelt over de tradities van haar land.
“Een zeer populair en traditioneel kerstgerecht in Roemenië is sarmale. Dit is gehakt dat samen met rijst, ui en specerijen gebruind wordt. Het mengsel wordt vervolgens gerold in koolbladeren in een grote pot. Afhankelijk van de regio worden verschillende specerijen en kruiden toegevoegd, normaal gesproken in ieder geval spek en gehakte koolbladeren met soms wat tomatensap.De sarmale wordt geserveerd met mamaliga (polenta) en smantana (zure room).
Sarmale is het hoofdgerecht per uitstek met Kerstmis. Hoewel tradities verschillen per regio (en huishouden), wordt bij mijn familie uit Transsylvanië de kerstmaaltijd tijdens de lunch gegeten.
Sarmale is niet typisch Roemeens. Dit gerecht kwam via het Ottomaanse Rijk het land binnen. De Turkse en Griekse Sarma Dolmades zijn gemaakt met druivenbladeren. In Roemenië en Hongarije gebruiken men koolbladeren.
Andrea Drieman, ook een inwoner van Roemenië vindt de salata boef heerlijk. Dit is een salade die speciaal voor de feestdagen gemaakt wordt, voor zowel Pasen, Kerstmis als Nieuwjaar.
Het kan worden geserveerd als bijgerecht of een maaltijd op zich.
Gerry Bakker houdt van cozonac (ook een Bulgaarse gerecht), zoet brood gemaakt van meel, eieren, melk, boter, suiker en zout.
Spanje
In Spanje heeft elke regio zijn eigen traditie.
Nicolette Ottolini-Krinkels is een voedingscoach, meer informatie over o.a. Spaanse maaltijden kun je vinden op haar facebookpagina ‘The Perfect Balance’. Zij roemt de Valenciaanse Puxtero, dit is een soep die met kerst wordt geserveerd. De soep wordt bereid met verschillende soorten vlees en groenten. Het is natuurlijk veel werk, maar het resultaat is bijzonder lekker.
Valencia Putxero Foto Nicolette
Jacqueline Gies, uit Cataluña noemt de sopa de galets farcits, een bouillon van kip of vlees en pasta met gehakt gevulde pastaschelpen. Daarna, canalons, vlees canaloni..
sopa de galets farcits foto Jacqueline
Een typisch dessert van Valencia en Alicante is turron, meestal een rechthoekige zoete reep, gemaakt van honing, suiker en eiwit, met geroosterde amandelen.
Turron By Tamorlan (Own work) [CC BY 3.0 , via Wikimedia Commons
Tsjechië
Yvonne Senneker en Liselotte Rokyta noemen ook de karper als het ultieme Tsjechische kerstgerecht. Het wordt meestal geserveerd met aardappelsalade, in een soep, of gebakken in broodkruimels. In de winkels zie je rond de kerst overal bakken met levende vissen. Thuis worden ze dan in bad bewaard, pas op kerstdag worden ze gedood.
Karper foto: Dezidor
Verenigde Staten
Christa Noordover houdt van gefrituurde kalkoen, een kerstspecialiteiten uit het Amerikaanse Texas. Het is niet alleen bijzonder lekker, het duurt slechts vijf minuten om te bereiden en je maakt er 6-8 personen tegelijkertijd blij mee.
Klik hier voor het recept.
Zuid-Afrika
Femke van Zandvoort noemt gammon, achterham. De achterham is de achterpoot van het varken.
“South African’s don’t turkey for Christmas, they gammon.”
Zweden
In Zweden eet weliswaar niet iedereen hetzelfde, maar het land heeft toch een aantal klassiekers met kerst:
- Gravadlax: zalm met een mengsel van zout en suiker, vaak geserveerd met hovmästarsås (zoete mosterd);
- Janssons frestelse:een ovenschaal met ansjovis, aardappelen en uien;
- Julskinka:in de oven gebakken en gegrilde ham met kruiden en mosterd;
- Köttbullar: Zweedse vleesballetjes;
- Prinskorv: kleine gebraden worstjes;
- Haring in saus of gemarineerd;
- Rode kool salade;
- Julmust een frisdrank vergelijkbaar met cola en julöl, donker bier.
Zwitserland
Natascha Dietz uit Zwitserland heeft het laatste woord: kaasfondue!.
Dat lijkt mij het ultieme kerstgerecht. Gezellig en lekker.
Kaasfondue, Alex Toulemonde
Fijne vakantie
En voor degenen die zich zorgen maken over hun uitdijende taille tijdens de feestdagen, ik zeg maar zo:
“het gaat er niet om wat je eet tussen Kerstmis en oudjaar, maar vooral over wat je eet tussen Nieuwjaar en Kerst”
